Η νομοθεσία περί υγείας και ασφάλειας στην εργασία ορίζει ως γενικό καθήκον των εργοδοτών την εξασφάλιση της ασφάλειας των εργαζομένων τους και των τρίτων που κυκλοφορούν στους χώρους εργασίας της επιχείρησης και κινδυνεύουν από εργασίες που εκτελούνται από αυτήν.
Υπεύθυνος για την ασφαλή εργασία της επιχείρησης στις ατομικές επιχειρήσεις είναι ο αυτο-απασχολούμενος επαγγελματίας, και στις λοιπές επιχειρήσεις ο τεχνικός ασφαλείας της επιχείρησης.
Το καλύτερο μέτρο ασφαλείας είναι η πρόληψη, και για τον σκοπό αυτό η νομοθεσία προβλέπει ότι ο τεχνικός ασφαλείας της επιχείρησης οφείλει να συντάξει μελέτη επαγγελματικού κινδύνου στην οποία γίνεται εκτίμηση των κινδύνων που εμφανίζονται κατά την άσκηση των δραστηριοτήτων της επιχείρησης και προβλέπει μέτρα που μειώνουν την πιθανότητα ατυχήματος κατά την εργασία, αλλά και ενέργειες που πρέπει να γίνονται σε περίπτωση ατυχήματος.
Όσο όμως λεπτομερής και να είναι ο σχεδιασμός και η πρόληψη, είναι πρακτικά αδύνατο να μηδενιστούν τα ατυχήματα κατά την εργασία. Όταν λοιπόν δεν υπάρχουν άλλα μέτρα για την εξάλειψη, τη μείωση ή την απομόνωση του κινδύνου, τα μέσα ατομικής προστασίας προστατεύουν τον εργαζόμενο από τις δυσμενείς συνέπειες ενός ατυχήματος.
Τα Μέσα Ατομικής Προστασίας (Μ.Α.Π.) είναι κατάλληλα για την αντιμετώπιση κινδύνων και την ασφάλεια των εργαζομένων εφόσον:
- Έχουν επιλεγεί σωστά ανάλογα με τις συνθήκες που επικρατούν στον χώρο εργασίας και τους κινδύνουν που διατρέχουν οι εργαζόμενοι.
- Καλύπτουν τις εργονομικές απαιτήσεις και την κατάσταση της υγείας του ατόμου που καλείται να τα χρησιμοποιήσει.
- Έφαρμόζονται και χρησιμοποιούνται σωστά από τον χρήστη.
- Συμμορφώνονται με τις ισχύουσες κοινοτικές οδηγίες (σήμανση CE, κ.λ.π.)
Οι Κανονισμοί προβλέπουν επίσης ότι:
- όπου πρέπει να χρησιμοποιούνται περισσότερα από ένα ΜΑΠ, θα πρέπει αυτά να είναι συμβατά μεταξύ τους.
- τα ΜΑΠ έχουν αξιολογηθεί σωστά πριν από τη χρήση για να διασφαλιστεί ότι είναι κατάλληλα.
- τα ΜΑΠ διατηρούνται στην καλύτερη δυνατή κατάσταση.
- τα ΜΑΠ αποθηκεύονται σωστά όταν δεν χρησιμοποιούνται.
- ο χρήστης των ΜΑΠ έχει εκπαιδευτεί επαρκώς στην χρήση των ΜΑΠ
- ο εργοδότης προχωρά στις απαραίτητες ενέργειες για να διασφαλίσει ότι τα ΜΑΠ χρησιμοποιούνται σωστά από τους εργαζόμενοις.
Οι ίδιοι οι εργαζόμενοι έχουν καθήκον να χρησιμοποιούν τα ΜΑΠ σύμφωνα με την εκπαίδευσή τους, να αναφέρουν απώλεια ή ελάττωμα και να αποθηκεύουν τα ΜΑΠ σύμφωνα με τις οδηγίες που έχουν λάβει. Ομοίως, οι αυτοαπασχολούμενοι έχουν καθήκον πλήρους και ορθής χρήσης των ΜΑΠ.
Οι κανονισμοί δεν ισχύουν όταν υπάρχει άλλη νομοθεσία με υποχρεωτικές απαιτήσεις για την παροχή και χρήση των ΜΑΠ σε σχέση με συγκεκριμένους κινδύνους: πχ Κανονισμός Ελέγχου Αμιάντου.
Τα καθήκοντα του εργοδότη
Οι εργοδότες θα πρέπει να παρέχουν ΜΑΠ στους υπαλλήλους τους όπου υπάρχει κίνδυνος για την υγεία και την ασφάλεια τους που δεν μπορεί να ελεγχθεί επαρκώς με άλλα μέσα.
Συνίσταται οι εργοδότες να διατηρούν αρχείο των ΜΑΠ που παρέχουν, στο οποίο να αναγράφονται οι χορηγήσεις ΜΑΠ στο προσωπικό της επιθχείρησης (όνομα χρήστη, ημερομηνία παραλαβής, ημερομηνία συντήρησης κ.λ.π.)
Οι εργοδότες θα πρέπει να μεριμνούν ώστε τα χορηγούμενα ΜΑΠ να είναι στο σωστό μέγεθος για κάθε εργαζόμενο και να προσαρμόζονται στις ανάγκες του ανάλογα με το φύλο, την εθνικότητα και τον τρόπο ζωής του.
Θα πρέπει επίσης να εξασφαλίζουν επαρκή εκπαίδευση, ώστε όλοι οι εργαζόμενοι να γνωρίζουν:
- τους κινδύνους που αποτρέπει ή περιορίζει κάθε ΜΑΠ
- τρόπο ορθής χρήσης κάθε ΜΑΠ
- τον τρόπο σωστής συντήρησης κάθε ΜΑΠ.
Κάθε εκπαίδευση που παρέχεται πρέπει να είναι κατανοητή σε αυτούς που γίνεται (πρέπει να ληφθούν υπόψη γλωσσικοί φραγμοί), και θα πρέπει να καλύπτει τη θεωρία και την πρακτική της χρήσης ΜΑΠ με σκοπό να διασφαλιστεί ότι οι χρήστες δεν καταλαβαίνουν μόνο το πώς να χρησιμοποιήσουν το ΜΑΠ, αλλά και το γιατί. Οι εργοδότες πρέπει επίσης να οργανώνουν επιδείξεις και εκπαιδεύσεις της χρήσης των ΜΑΠ, με τακτική επανεκπαίδευση. Σαφώς, η έκταση αυτής της εντολής εξαρτάται από το είδος. Στην περίπτωση ενός γιλέκου υψηλής ανακλαστικότητας μία απλή υπόδειξη για τους χώρους όπου απαιτείτε να φορεθεί θα πρέπει να είναι επαρκής, όμως στην περίπτωση σύνθετου αντικειμένου όπως σωσίβιο ή ιμάντας, απαιτούνται πολύ πιο λεπτομερείς οδηγίες.
Κάθε τύπος ΜΑΠ απαιτείται να είναι πλήρως εναρμονισμένος με τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Όπου τα ΜΑΠ παρέχονται για πρώτη φορά, πρέπει να συμμορφώνονται με το κατάλληλο ευρωπαϊκό πρότυπο. Είναι παράνομο για προμηθευτές να προσφέρουν ΜΑΠ που δεν φέρουν το σήμα «CE».
Τα ΜΑΠ πρέπει να διατηρούνται σε καλή κατάσταση λειτουργίας σύμφωνα με τις απαιτήσεις των κατασκευαστών και τα χρονοδιαγράμματα συντήρησης. Ένα αποτελεσματικό σύστημα παρακολούθησης και συντήρησης ή αντικατάστασης θα πρέπει να ρυθμιστεί. Αυτό θα περιλαμβάνει περιοδικούς ελέγχους μαζί με αρχεία δοκιμών.
Θα πρέπει να υπάρχει διαθέσιμο απόθεμα κατάλληλων ανταλλακτικών με σήμανση CE για να αντικαταστήσουν τα ελαττωματικά ΜΑΠ και για τυχόν επισκευές που πραγματοποιούνται μόνο από εκείνους που είναι αρμόδιοι να τις αναλάβουν. Τα ΜΑΠ που είναι προς επισκευή πρέπει να αποθηκεύονται ξεχωριστά και να είναι σαφώς αναγνωρίσιμα από ΜΑΠ που είναι έτοιμα προς χρήση.
Θα πρέπει επίσης να υπάρχει ένα σύστημα με το οποίο οι εργαζόμενοι μπορούν να αναφέρουν τα αγνοούμενα ή χαμένα αντικείμενα ΜΑΠ και το οποίο θα φροντίζει για την αντικατάστασή τους.
Οι εργοδότες δεν μπορούν να χρεώσουν έναν εργαζόμενο για την παροχή ή την αντικατάσταση ΜΑΠ, ανεξάρτητα από το αν πρόκειται για ΜΑΠ επιστρεφόμενο ή όχι.
Εάν η απασχόληση τερματιστεί και ο εργαζόμενος διατηρεί τα ΜΑΠ χωρίς την άδεια του εργοδότη, τότε, εφόσον έχει διευκρινιστεί στη σύμβαση της απασχόλησης, ο εργοδότης μπορεί να είναι σε θέση να αφαιρέσει το κόστος της αντικατάστασης από οποιουσδήποτε οφειλόμενους μισθούς ή να απαιτήσει την επιστροφή του εξοπλισμού.
Τα καθήκοντα του εργαζόμενου
Όσον αφορά τα ΜΑΠ, οι εργαζόμενοι υποχρεούνται να καταβάλουν κάθε προσπάθεια ώστε να γνωρίζουν πως να τα χρησιμοποιούν σωστά και σύμφωνα με τις οδηγίες, την εκπαίδευση και τις πληροφορίες που έχουν λάβει.
Εκτός από την ορθή χρήση, οι εργαζόμενοι πρέπει να μεριμνούν για την σωστή αποθήκευση των χορηγούμενων ΜΑΠ (π.χ. να επιστρέφουν τα ΜΑΠ στο χώρο αποθήκευσης μετά τη χρήση τους).
Οι εργαζόμενοι πρέπει να φροντίζουν να διατηρούν τα ΜΑΠ σε άριστη κατάσταση και να αναφέρουν ελαττώματα ή απώλειες του εξοπλισμού αμέσως μόλις το αντιληφθούν.
